“Moav Kralı Meşa koyun yetiştirirdi. İsrail Kralı’na her yıl yüz bin kuzu, yüz bin de koç yünü sağlamak zorundaydı. Ama Ahav’ın ölümünden sonra, Moav Kralı İsrail Kralı’na karşı ayaklandı. O zaman Kral Yoram Samiriye’den ayrıldı ve bütün İsrailliler’i bir araya topladı. Yahuda Kralı Yehoşafat’a da şu haberi gönderdi: “Moav Kralı bana başkaldırdı, benimle birlikte Moavlılar’a karşı savaşır mısın?” Yehoşafat, “Evet, savaşırım. Beni kendin, halkımı halkın, atlarımı atların say” dedi.” (2.Krallar 3:4-7)
Moav Taşı olarak da tanınan bu dikilitaş M.Ö. 840 yıllarında Moav Kralı Meşa tarafından Kutsal Kitabın 2.Krallar 3. bölümde geçen İsrail ve Moav arası çatışmalarından bahsetmekte. Stel bir bedevinin yardımıyla Frederik Klein adında Anglikan bir misyoner tarafından 1868’de, Ürdün’de keşfedilmiştir. Yazıda Meşa Moav tanrısı Kemoş’un kendilerine kızgın olduğu, ve bundan dolayı İsrail altında zulüm gördüklerini ifade ederek başlar. Fakat zamanla durumlar değişir, kendi oğlunu Kemoş’a yakmalık sunu olarak sunması ile, Meşa İsrail’in saldırılarından kurtulur. (2.Krallar 3:26-27 ile karşılaştırınız). Meşa kendisine galibiyeti Kemoş’un verdiğini varsayar, halbuki burada bir galibiyetten ziyade bu ahlaksızlığa tiksinen İsrail ve Yahuda ordularının geriye çekilmesi söz konusudur. Stel’in son cümleleri ise Moav’da gerçekleşen farklı inşaat projelerinden bahsetmektedir.
Meşa Steli Moav dilinin en eski örneklerinden biri olması dışında özellikle 2.Krallardaki anlatıyı ve karakterlerinin tarihselliğini teyit eden önemli bir keşiftir. Steli görmek isteyenler için bilgi: Paris Louvre Müzesi
KAYNAKÇA:
- Bill, Arnold T. ve Bryan, Bryan E. “Readings From The Ancient Near East.” Baker Academic. Grans Rapids, 2002, sf.160-162.
- Hoerth, Alfred J. “Archaeology & The Old Testament.” Baker Academic. Grand Rapids, 2009, sf. 308-311.
- Türkçe Kutsal Kitap, Kitabı Mukaddes Şirketi & Yeni Yaşam Yayınları, Eski ve Yeni Çevirisi.
- Resim: http://jamescarlyme.files.wordpress.com/2011/07/mesha_stele_1.jpg
