Görsel Bağlamlar

Kutsal Kitap’ı okuduğumuzda arkeolojinin şüphesiz en büyük katkısı metni anlayabilmemizi kolaylaştıran kültürel, görsel ve coğrafi bağlamlar sağlamasıdır. Mısır’dan Çıkış bölümünü okuduğumzda 18.hanedanlık dönemine işaret eden birçok metin içi ipucu var; ancak tarihsel bir teyit dışında bu görseller aynı zamanda metni daha iyi anlamamıza da yardımcı oluyor:

1. III.Tutmosis’in vezir’i olan Rekhmire’nin mezarında Samilerin ve Nübyelilerin kiremit yaptığı görülen bir resim var. Bu resmi özel kılan husus kiremit karışımına saman eklenmesidir. Bu, Mısır arkeolojisinde bu tekniğin geçtiği ilk ve tek resimdir. Bu tablo aklımıza hemen Firavun’un tepkisini akla getiriyor: “Firavun o gün angaryacılara ve halkın başındaki görevlilere buyruk verdi: ‘Kerpiç yapmak için artık halka saman vermeyeceksiniz. Gitsinler, kendi samanlarını kendileri toplasınlar.” (Mısır’dan Çıkış 5:6-7) Kiremitlere saman eklemek, kiremitleri yüksek bir nem oranına sahip olan Nil deltasındaki yapılara daha fazla dayanıklılık verip kiremitin daha iyi kurumasına yardımcı olurdu. Samansız kiremitlerse kolayca kırılabiliyorlardı ve daha yavaş kuruyorlardı. Böylece İbranileri samansız bırakmak işlerini zorlaştıracak bir unsurdu.
2. Yine aynı mezar resminde bir Sami’nin kiremitleri bir boyunduruk ile taşıdığı görünür. İbraniler gün boyunca bu boyunduruklar altında büyük yükler taşıyıp yorulurlardı. Bu görüntü akla Levililier 26:13’teki ayeti getirmektedir: “Ben sizi Mısır’da köle olmaktan kurtaran Tanrınız RAB’bim. Boyunduruğunuzu kırdım. Sizi başı dik yaşattım.”
3. Metin içinde bulunan Mısır’a özel kültürel adetler de hayli ilginçtir: “İbrani kadınlarını doğum sandalyesinde doğurturken iyi bakın; çocuk erkekse öldürün, kızsa dokunmayın.” (Mısırdan Çıkış 1:16) Ayette geçen doğum sandalyesi sadece Mısır’da bulunan ve alt tarafı kiremit, üst tarafı ise tahtadan yapılan bir sandalyeydi. Bu sandalyenin özelliği, doğum kanalının açılmasına yardımcı olup, doğumun daha hızlı bir şekilde olmasına yardımcı oluyordu. Firavun, doğumda bulunan İbrani ebelere emir verir ama İbrani ebeler elbette bu emri uygulamaz ve yanıtları da son derece ilginç olur: “İbrani kadınlar Mısırlı kadınlara benzemiyor” diye yanıtladılar, “Çok güçlüler. Daha ebe gelmeden doğuruyorlar.” (Mısırdan Çıkış 1:17) M.Ö. 2.yy.a ait Kom Ombo tapınak duvarlarında bu doğum sandalyesinin bir görsel tasviri bulunmaktadır.

© Kutsal Kitap ve Arkeoloji